Aξιοπρέπεια και Υπευθυνότητα

Ήττα με αξιοπρέπεια, νίκη με υπευθυνότητα

Στο μακρινό 1981 τοποθετείται το περιστατικό, όπως το έχουν περιγράψει κάποιοι που το ήξεραν από μέσα: την παραμονή των εκλογών, ο τότε πρωθυπουργός Γεώργιος Ράλλης, άκουσε από τον δημοσκόπο της εποχής (τότε οι δημοσκοπήσεις ήταν σπάνιο είδος) να του λέει τι επρόκειτο να συμβεί το βράδυ της Κυριακής 18 Οκτωβρίου 1981.

Ο δημοσκόπος του είπε, ότι το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου θα κέρδιζε τις εκλογές με δέκα μονάδες διαφορά από τη ΝΔ. Ο Ράλλης θύμωσε και (σχεδόν) τον πέταξε έξω από το γραφείο του. Δεν ήθελε να πιστέψει αυτό που του έλεγε.

Ο Ράλλης ήταν παραδοσιακός πολιτικός, ευπρεπής και αξιοπρεπής άνθρωπος. Μόλις το αποτέλεσμα σταθεροποιήθηκε (ΠΑΣΟΚ 48%, ΝΔ 36%), τηλεφώνησε στον αντίπαλό του και τον συνεχάρη για τη νίκη του. Πράξη σπάνια - δεν συνηθιζόταν μέχρι τότε- που έδειχνε και το πολιτικό ήθος του ανδρός. Την επομένη, έκανε δηλώσεις μιλώντας για «το πικρό ποτήρι της ήττας». Δύο μήνες μετά, παραιτήθηκε από αρχηγός του κόμματος και έμεινε απλός βουλευτής, για να αποσυρθεί εντελώς μερικά χρόνια αργότερα.

Ανασύρω το παράδειγμα, για να επισημάνω πόσο μεγάλη σημασία έχει να μπορείς να αποδεχτείς την ήττα (όχι μόνο με πίκρα, αλλά και) με αξιοπρέπεια. Δεν ξέρω αν ο Σαμαράς πιστεύει τους δημοσκόπους, που λένε ότι έχει ήδη χάσει τις εκλογές από τα αποδυτήρια. Ο πολιτικός πρέπει να δίνει τη μάχη ως το τέλος, άλλωστε οι κάλπες κλείνουν την Κυριακή το απόγευμα. Αλλά δεν πρέπει να έχει και αυταπάτες. Κι αν δεν έχει αυταπάτες, μπορεί να αποδεχθεί με αξιοπρέπεια την ήττα, αν έρθει. Και αξιοπρέπεια σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι οι προεκλογικές υπερβολές δεν πρέπει να ξεφεύγουν από κάθε όριο.

Είναι άλλο να λες, ότι η προεκλογική πολυγλωσσία του ΣΥΡΙΖΑ θα δημιουργήσει πολλά προβλήματα μετά τις εκλογές, αν κληθεί να κυβερνήσει, και άλλο να βγάζεις τηλεοπτικά σποτ που να προβλέπουν σεισμούς, λιμούς, καταποντισμούς, αν νικήσει το αντίπαλο κοινοβουλευτικό κόμμα. Είναι άλλο να λες ότι αυτό το κόμμα, με αυτά που υπόσχεται, μπορεί να χειροτερέψει την κατάσταση της χώρας, και άλλο να ανέχεσαι τον Βορίδη να λέει ότι «δεν θα παραδώσει τη χώρα στην αριστερά», λες και είναι ιδιοκτήτης της χώρας.

Αυτά με την ήττα και την αξιοπρεπή ή μη αποδοχή της.

Στην άλλη πλευρά, αυτή που φαίνεται ότι θα νικήσει, δεν έχει νόημα να ανασύρει κανείς δηλώσεις (εμφυλιοπολεμικού τύπου) που προκαλούν αντίστοιχες αντιδράσεις. Ανόητοι υπάρχουν παντού. Αν για τον ηττημένο έχει σημασία να αποδεχθεί την ήττα με αξιοπρέπεια, για τον νικητή προέχει να διαχειριστεί τη νίκη του με υπευθυνότητα.

Η λέξη επιδέχεται, ασφαλώς, πολλές ερμηνείες και εξαρτάται από την οπτική γωνία του ερμηνεύοντος. Ένα νέο κόμμα, που ψηφίζεται για να κάνει αλλαγές ώστε να βελτιωθεί η ζωή όσων το ψήφισαν, ασφαλώς δεν θα ακολουθήσει την ίδια (με τη σημερινή) πολιτική. Αλίμονο! Όμως, για να μπορεί να κάνει αλλαγές, πρέπει να έχει τα κατάλληλα μέσα. Δεν είναι υπεύθυνο, για παράδειγμα, να υπόσχεσαι ότι θα καταργήσεις φόρους και θα αυξήσεις το αφορολόγητο για όλους (που οδηγεί σε φοροδιαφυγή) και, ταυτόχρονα, ότι θα κάνεις τις παροχές που έχεις σχεδιάσει. Αυτά φέρνουν ψήφους (από το τάξιμο κανείς δεν έχασε προεκλογικά), αλλά μετά μπορεί να φέρουν αδιέξοδο.

Επίσης, δεν είναι υπεύθυνο επί μήνες να διακηρύσσεις ότι θα καταργήσεις αμέσως το Μνημόνιο, ανεξάρτητα από το τι λένε οι εταίροι και δανειστές της χώρας, και προς το τέλος να το αλλάζεις και να μιλάς για «τεχνική παράταση» και τα παρόμοια. Όχι γιατί οι πολιτικοί και τα κόμματα δεν πρέπει να αλλάζουν μια θέση, αν φαίνεται ότι είναι ανεδαφική. Το αντίθετο, πρέπει. Όμως, αν αυτό γίνεται συστηματικά με άτσαλο τρόπο, μπορεί μετά να έχεις σοβαρό πρόβλημα με όσους άλλα άκουγαν και άλλα θα δουν να εφαρμόζονται στην πράξη. Αυτά έχουν γίνει στο πολύ πρόσφατο παρελθόν με τον Γιώργο Παπανδρέου και τον Αντώνη Σαμαρά, που άλλα είπαν προεκλογικά και άλλα αναγκάστηκαν να κάνουν, όταν ανέλαβαν την εξουσία.

Εν κατακλείδι: ο Σαμαράς να αποδεχθεί την ήττα του, αν αυτή επέλθει, με αξιοπρέπεια, όπως ο Ράλλης το 1981. Και ο Τσίπρας, να διαχειριστεί τη νίκη του, αν έλθει, με υπευθυνότητα. Για να μην πάθει μετά ό,τι έπαθαν οι δύο προκάτοχοί του.

Γιώργος Καρελιάς
Protagon.gr