ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ

O Mάνος Χατζιδάκις «μιλά» στους «Πρωταγωνιστές»


Το έργο του ανέγγιχτο. Η σκέψη του, κεφάλαιο να ανατρέξεις. Όταν τα επιχειρήματα έχουν στερέψει και η επικαιρότητα ρουφά τη λογική. Τι είχε πει ο Μάνος Χατζιδάκις στις ραδιοφωνικές του εκπομπές, στα Σχόλια, σε συνεντεύξεις, στα τραπέζια φίλων. Με ένα αφιέρωμα στις ανατρεπτικές του ιδέες, ολοκληρώνουν οι «Πρωταγωνιστές» τη σεζόν τους, απόψε, στις 22:30' το βράδυ.

Η θεωρία της σκέψης επίκαιρη -σήμερα παρά ποτέ- οι πράξεις πολιτική μας. Τα ναι και τα όχι μας. Το στέρνο και η πλάνη μας. Η διαφορά μας στη ζωή, ο διαχωρισμός στα δύο: σε αυτούς που σκύβουν το κεφάλι κι ακολουθούν και σε αυτούς που όρθια στέκουν και χαράζουν δρόμο. Ανάστημα, μαγκιά και διαχρονικότητα.

Αποσπασματικά, ακολουθούν μερικά από τα ηχητικά ντοκουμέντα του Μάνου που θα ακουστούν στην εκπομπή. Οι συνομιλητές μας, οι ιδέες μας, η εξουσία, ο φασισμός και η παραδημοσιογραφία. Όλα απόρροια παιδείας, ονείρου, έρωτα κι όλα με στόχο την ανάσταση της επιθυμίας.

Τι ακούσαμε, τελικά, από όσα μας είπε;

«Έχω το μυαλό μου ελεύθερο, σκέπτομαι. Το ίδιο είπα στους νέους, να πάψουν να είναι ζώα. Να πάψουν να βλέπουν τα πράγματα μέσα από χρώματα, οι νέοι του ΠΑΣΟΚ πράσινα, οι Κνίτες κόκκινα και οι της ΝΔ γαλάζια. Το βρίσκω ηλίθιο όλο αυτό το πράγμα. Όταν ο νέος γίνεται όργανο μιας παράταξης, οποιασδήποτε παράταξης, ο τόπος αυτός κινδυνεύει».

«Αλήθεια λοιπόν, τι εννοούμε σαν λέμε παιδεία και δημοκρατία; Την τάξη και την αναξιοπρέπεια; Τις απεχθάνομαι και τις δύο...».

«Είναι λάθος να νομίζουμε ότι περιφρουρείται η ελευθερία μας με το να καταδιώκονται άνθρωποι που δε μας νοιάζουν. Θα 'ρθει μια δεδομένη στιγμή που και εμείς δε θα μοιάζουμε με κάποιους κι εμείς σωστά θα καταδιωχθούμε. Μην ξεχνάμε ότι αυτό είναι η αρχή και η βάση του εθνικοσοσιαλισμού και του φασισμού. Δεν κινδυνεύουμε απ' αυτούς που δε μας μοιάζουν. Κινδυνεύουμε απ' αυτούς που μας περιφρουρούνε».

«Όποιος δεν φοβάται το πρόσωπο του τέρατος, πάει να πει ότι του μοιάζει. Και η πιθανή προέκταση του αξιώματος είναι, αν συνηθίσουμε τη φρίκη, να μας τρομάζει η ομορφιά. Από την ώρα που ο Φρανκενστάιν γίνεται στόλισμα νεανικού δωματίου, ο κόσμος προχωράει μαθηματικά στην εκμηδένισή του. Γιατί δεν είναι που σταμάτησε να φοβάται, αλλά γιατί συνήθισε να φοβάται. Κι εγώ με τη σειρά μου δεν φοβάμαι τίποτα περισσότερο απ το μυαλό της κότας. Απ' το να υποχρεωθώ να συνομιλήσω με μια κότα ή με έναν σκύλο ή τέλος πάντων, με ένα ζώο δυνατό που βρυχάται».

«Η κολακεία, η χυδαία κολακεία λαϊκών ενστίκτων δεν είναι ένα πρωτοφανέρωτο δείγμα επιτυχούς οπτικής για άλωση της εξουσίας. Είχε γίνει και στην Ιταλία πριν από τον Μουσολίνι και στη Γερμανία πριν από τον Χίτλερ. Αυτό στηλιτεύω.».

«Φροντίστε να μην είστε ανένταχτοι. Η πανέξυπνη ασφάλειά μας τους υποπτεύεται τους ανένταχτους. Φροντίστε να ενταχθείτε σε μια κομματική παράταξη για να μπορέσουν οι ασφαλίτες να κοιμούνται ήσυχοι».

«Κανένα σύστημα δεν θα σας υποσχεθεί την ελευθερία σας, δεν υπάρχει τέτοιο σύστημα, σας είπαν ψέματα. Μόνιμα θα διεκδικείτε ολοένα και περισσότερο αυτό που σας αρνούνται βασιζόμενοι στην κούραση σας, με λίγες μόνο εξαιρέσεις. Μα, με τις εξαιρέσεις ο κόσμος προχωρά. Όσοι ανθέξετε θα πάτε ένα βήμα πιο μπροστά».

«Η εξουσία είτε κομμουνιστική, είτε δημοκρατική, είτε ρωσοσιαλιστική, είτε θεοκρατική είναι βάρβαρη, άθλια και απάνθρωπη. Νομίζω πως είναι καιρός προς τα εκεί να στρέψουμε το μίσος μας και τους αγώνες μας».

«Η παραδημοσιογραφία είναι κάτι σαν παρακρατική οργάνωση, αλλά δεν έχει σχέση με το κράτος. Αντίθετα πολλές φορές το πολεμάει. Ανθεί σε περιόδους παρακμής και με την επιπόλαιη ανοχή της επισήμου δημοσιογραφίας. Κύριος σκοπός της είναι ο εκφοβισμός, υπηρετώντας σκοτεινά ή ευτελή συμφέροντα. Οι σοβαροί δημοσιογράφοι γνωρίζουν την ύπαρξή της, την περιφρονούν, τη συνηθίζουν αλλά και δεν πιστεύουν στην κάποια, όποια σημασία της παρουσίας της. Η παραδημοσιογραφία όμως υπάρχει, λειτουργεί κι επιβάλλεται. Ανεύθυνη και αντιπαθητική».

«Πιστεύω στην υγρασία της νύχτας, στα αγάλματα που ταξιδεύουν μέρα νύχτα μες σε δαπανηρές συσκευασίες και στα κλειστά παράθυρα εργοστασίων που απεργούν. Πιστεύω στη λιτανεία των αυτοκινήτων, στα νευρικά σφυρίγματα ενός εγκαταλελειμμένου αστυφύλακα και στην οσμή από σελίδες άκοπες των σχολικών βιβλίων. Πιστεύω στις ποιητικές ανθολογίες, στις διαφημίσεις ταυρομαχιών του 35 και στα σημάδια του κορμιού σου που φανερώνουν έρωτα. Τέλος, πιστεύω στον θάνατο της μνήμης και στην ανάσταση των επιθυμιών εν μέσω ρόδων, γιασεμιών και υακίνθων. Και τούτο εγένετο, Αμήν».

Δείτε τα τρέιλερ της εκπομπής

*Η φωτογραφία είναι του Γιώργου Τζαμτζή, φωτογράφου και φίλου του Μάνου Χατζιδάκι. Η φωτογραφία δημοσιεύεται πρώτη φορά όπως και άλλο υλικό που θα παίξει η εκπομπή.


Λίνα Παπαδάκη
protagon.gr



==================================



[quote="radical30"]"Μνήμη Μάνου Χατζηδάκι"
Οκτώβρης 2012
του Κώστα Ρεσβάνη  


Αν ζούσε ο Μάνος Χατζηδάκις, σήμερα θα ήταν 87 χρόνων. Γεννήθηκε
στις 23 Οκτωβρίου του 1925 στη Ξάνθη και αναδείχτηκε μία από τις σημαντικότερες μορφές του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού. Με πολλές αντιφάσεις που δημιούργησαν ρήξεις, αλλά και με την ηθική εκείνων που μιλούν ελεύθερα, έστω κι αν στη διαδρομή τους αλλάζουν πορεία. Αποσπάσματα μιάς συνέντευξής του και μία προσωπική μαρτυρία, θεωρήστε την σαν ελάχιστη συμβολή στη μνήμη του.

Ένα βράδυ Οκτωβρίου του μακρινού  1973 στο Παγκράτι, βλέπω τον
Μάνο Χατζηδάκι να αγοράζει τέσσερα πέντε πακέτα τσιγάρα από περίπτερο. Τον πλησιάζω, του συστήνομαι και μετά από σύντομη κουβέντα του ζητώ συνέντευξη για το περιοδικό «Ταχυδρόμος». Δέχεται και δίνουμε ραντεβού την άλλη μέρα στο διαχρονικό του στέκι, τον «Μαγεμένο Αυλό».

Η κουβέντα μας κράτησε περίπου τρείς ώρες καθώς ο Χατζηδάκις, λες και τα είχε μαζεμένα, μου μίλησε ευθέως για πολλά  θέματα που καίγανε εκείνη την εποχή. Eκφράστηκε με τρόπο απόλυτο, έτσι ώστε δεν μπόρεσα να καταλάβω τότε την αντίθεσή του απέναντι σε κάθε είδους κλισέ, κάτι που βεβαίως χαρακτήριζε τη σκέψη του.

Οργισμένος απ΄ όσα μου είπε για τη «νέα γενιά», τον «πολύ λαό», για τον Μίκη εκείνου του καιρού, αλλά και για τη δικτατορία, τη λογοκρισία της εποχής και την ηρωική κατάληψη της Νομικής, ξεκίνησα να γράφω τη συνέντευξη με αυτές τις αράδες:

« Αν είχα περάσει δύο εικοσιτετράωρα στα κρατητήρια Ασφάλειας της Χιλής, θα ένοιωθα καλύτερα, παρά όταν τελείωσε μια συζήτηση δυόμιση ωρών με τον Μάνο Χατζηδάκι…».

Τι με έκανε να γράψω αυτή τη φράση που όποτε τη διαβάζω μετανιώνω; Κάποιες ατάκες του Μάνου, σαν αυτές:

« Περιφρονώ τον πολύ λαό… Ο λαός αυτός με έμαθε από τα τραγουδάκια μου, δεν έσκυψε να δει όλο μου του έργο…»
- «Κάποιοι όμως από αυτόν το  λαό δακρύζουν ακούγοντας το Χάρτινο το Φεγγαράκι», αντέτεινα.
- «Έπρεπε να πάνε στο γιατρό, στον οφθαλμίατρο καλύτερα…» ήταν η απάντηση.

Σε ένα μήνα από την ημέρα της συνέντευξης, θα ξεσπάσει η εξέγερση του Πολυτεχνείου. Αυτό βεβαίως δεν μπορούσα να το ξέρω, υπήρξε όμως  η κατάληψη της Νομικής πριν λίγους μήνες και του το θύμισα:  

«Οι νέοι βάζουν το κεφάλι τους στη φωτιά και το ξέρετε…».
- «Ας κάνουν ό,τι θέλουν. Πάρτε το είδηση, εμένα δεν με αγγίζει ο μύθος της «νέας γενιάς».

Υπερασπίζομαι στη συνέχεια τους φοιτητές που αγωνίζονται κατά της χούντας «παίζοντας και συχνά χάνοντας της ζωή και την καριέρα τους».

- «Είμαι εναντίον του “προετοιμασμένου ηρωισμού”. Οι ακούσιοι ήρωες είναι ιδανικές περιπτώσεις. Ο “προετοιμασμένος ήρωας” είναι ο μελλοντικός δυνάστης…» θα απαντήσει.

Για τον  Θεοδωράκη. η άποψή του είναι πως «εκείνον τον ακούνε μέσα σε ένα κομφούζιο πολιτικής, εμένα όμως όχι».

Και για το χουντικό καθεστώς: «Δεν υπερασπίζομαι την σημερινή κατάσταση αλλά εγώ τουλάχιστον σ’ αυτόν το τόπο κυκλοφορώ και μιλώ ελεύθερα, γιατί την ελευθερία μου δεν την εξαρτώ από πολιτικά σχήματα. Είμαι εσωτερικά ελεύθερος. Άλλωστε εδώ δεν έχουμε τα αφόρητα καθεστώτα της Χιλής η της Σοβιετικής Ενώσεως…»

Του επισημαίνω ότι τον έχει αφήσει ανέγγιχτο η λογοκρισία της χούντας. Παραθέτω ολόκληρη την απάντηση που έχει το ενδιαφέρον της:

«Η λογοκρισία είναι ηλίθιος θεσμός. Όμως δεν θίγει την ουσιαστική Τέχνη. Εμένα δεν με θίγει, γιατί δεν εφάπτεται με το έργο μου, γιατί δεν μιλώ με συνθήματα. Ίσως δεν ξέρετε πως έχω διαμαρτυρηθεί και παλαιότερα και πρόσφατα για το θέμα της λογοκρισίας. Επί Καραμανλή μου είχαν απαγορεύσει το τραγούδι μου  Ήταν που λέτε μια φορά όπου ήταν ένας βασιλιάς, καλό ανθρωπάκι…. Γιατί ζητάτε από τη σημερινή κυβέρνηση να καταργήσει κάτι που το βρήκε έτοιμο και δεν το κατασκεύασε;»

Λόγια που δεν ήταν εύκολο να τ’ ακούει ένας 29χρονος αριστερός μέσα στη δικτατορία, όπως δεν ήταν εύκολο να κατανοήσει και τη φράση του «κάνω τραγούδια για όλο τον κόσμο που να μη τα τραγουδά όλος ο κόσμος»…

Υπάρχει κάτι ακόμα σε αυτή τη συνέντευξη, που με κάνει να νιώθω άβολα και που σίγουρα δεν θα υπέγραφα σήμερα, διότι το θεωρώ ανεπίτρεπτο και δημοσιογραφικά και ηθικά: Στο τέλος ορισμένων απαντήσεων, στο γραφείο μου πια και γράφοντας το τελικό κείμενο, σχολίασα απαξιωτικά τα λεγόμενά του, χωρίς να του δώσω την ευκαιρία να απαντήσει και τον ειρωνεύτηκα γράφοντας για τη «γνωστή παγκοσμίως παχουλή φιγούρα».

Ακόμα και σήμερα, δεν συμφωνώ με τη στάση που κράτησε κάποιες στιγμές εκείνη την τραγική για τη χώρα εποχή. Ίσως και ο ίδιος να είχε μετανιώσει για κάποιες απόψεις του. Ποιος θα αρνηθεί όμως ότι, εκτός από το τεράστιο μουσικό  του έργο, υπήρξε ένας ελεύθερος άνθρωπος, ένα ανεξάρτητο πνεύμα, δημιούργησε το αξεπέραστο Τρίτο Πρόγραμμα, το εξαιρετικό περιοδικό Τέταρτο, συγκρούστηκε με αυλικούς του φίλου του  Κωνσταντίνου Καραμανλή, τους οποίους κατήγγειλε και δημόσια, δίχως να υπολογίζει αξιώματα και θέσεις; Και πάντως, τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν πιο ακέραιος από κάποιους «αντιστασιακούς» καλλιτέχνες και μη.

Σαν επίλογος:  

Πέρασε πολύς  καιρός μετά  τη συνέντευξη, έπεσε η χούντα και ο Χατζηδάκις δίνει μεγάλη συναυλία στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά.

Ο  διευθυντής των ΝΕΩΝ, Γιάννης Καψής, μου αναθέτει να την καλύψω.
Στην πόρτα του θεάτρου στέκεται ο Χατζηδάκις και μόλις με βλέπει σηκώνει το χέρι: « Όχι, εσείς κύριε δεν θα μπείτε.» Του εξηγώ ότι το θέμα δεν είναι προσωπικό, ότι η πρόσβαση για εκπρόσωπο εφημερίδας δεν μπορεί να απαγορευτεί.

Ανένδοτος  ο Μάνος: «Δική μου είναι η συναυλία και σας απαγορεύω να
την παρακολουθήσετε.» Παρεμβαίνει η καλή μου φίλη Μαρία Φαραντούρη, μήπως και τον μεταπείσει. Τίποτα. Τηλεφωνώ στον  Καψή που επιστρατεύει τον αξέχαστο φίλο και σπουδαίο δημοσιογράφο Γιώργο Πηλιχό,  που σπεύδει στον Πειραιά και καλύπτει την εκδήλωση.

Δεν θυμάμαι πόσες μέρες πέρασαν και παίρνω στην εφημερίδα επιστολή του Χατζηδάκι σε χαρτί με λογότυπο του Τρίτου Προγράμματος. Μού ζητάει μεγαλόψυχα συγνώμη για τη συμπεριφορά του στη συναυλία, αλλά, συμπληρώνει, «πρέπει να παραδεχτείτε κι εσείς ότι με προσβάλατε με τα σχόλιά σας στη συνέντευξη».  

Το παραδέχτηκα τότε, το παραδέχομαι τώρα και δημόσια!


Σταύρος Θεοδωράκης
protagon.gr

"Μνήμη Μάνου Χατζηδάκι"
Οκτώβρης 2012
του Κώστα Ρεσβάνη


Αν ζούσε ο Μάνος Χατζηδάκις, σήμερα θα ήταν 87 χρόνων. Γεννήθηκε
στις 23 Οκτωβρίου του 1925 στη Ξάνθη και αναδείχτηκε μία από τις σημαντικότερες μορφές του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού. Με πολλές αντιφάσεις που δημιούργησαν ρήξεις, αλλά και με την ηθική εκείνων που μιλούν ελεύθερα, έστω κι αν στη διαδρομή τους αλλάζουν πορεία. Αποσπάσματα μιάς συνέντευξής του και μία προσωπική μαρτυρία, θεωρήστε την σαν ελάχιστη συμβολή στη μνήμη του.

Ένα βράδυ Οκτωβρίου του μακρινού 1973 στο Παγκράτι, βλέπω τον
Μάνο Χατζηδάκι να αγοράζει τέσσερα πέντε πακέτα τσιγάρα από περίπτερο. Τον πλησιάζω, του συστήνομαι και μετά από σύντομη κουβέντα του ζητώ συνέντευξη για το περιοδικό «Ταχυδρόμος». Δέχεται και δίνουμε ραντεβού την άλλη μέρα στο διαχρονικό του στέκι, τον «Μαγεμένο Αυλό».

Η κουβέντα μας κράτησε περίπου τρείς ώρες καθώς ο Χατζηδάκις, λες και τα είχε μαζεμένα, μου μίλησε ευθέως για πολλά θέματα που καίγανε εκείνη την εποχή. Eκφράστηκε με τρόπο απόλυτο, έτσι ώστε δεν μπόρεσα να καταλάβω τότε την αντίθεσή του απέναντι σε κάθε είδους κλισέ, κάτι που βεβαίως χαρακτήριζε τη σκέψη του.

Οργισμένος απ΄ όσα μου είπε για τη «νέα γενιά», τον «πολύ λαό», για τον Μίκη εκείνου του καιρού, αλλά και για τη δικτατορία, τη λογοκρισία της εποχής και την ηρωική κατάληψη της Νομικής, ξεκίνησα να γράφω τη συνέντευξη με αυτές τις αράδες: « Αν είχα περάσει δύο εικοσιτετράωρα στα κρατητήρια Ασφάλειας της Χιλής, θα ένοιωθα καλύτερα, παρά όταν τελείωσε μια συζήτηση δυόμιση ωρών με τον Μάνο Χατζηδάκι…».

Τι με έκανε να γράψω αυτή τη φράση που όποτε τη διαβάζω μετανιώνω; Κάποιες ατάκες του Μάνου, σαν αυτές:

« Περιφρονώ τον πολύ λαό… Ο λαός αυτός με έμαθε από τα τραγουδάκια μου, δεν έσκυψε να δει όλο μου του έργο…»
- «Κάποιοι όμως από αυτόν το λαό δακρύζουν ακούγοντας το Χάρτινο το Φεγγαράκι», αντέτεινα.
- «Έπρεπε να πάνε στο γιατρό, στον οφθαλμίατρο καλύτερα…» ήταν η απάντηση.

Σε ένα μήνα από την ημέρα της συνέντευξης, θα ξεσπάσει η εξέγερση του Πολυτεχνείου. Αυτό βεβαίως δεν μπορούσα να το ξέρω, υπήρξε όμως η κατάληψη της Νομικής πριν λίγους μήνες και του το θύμισα:
«Οι νέοι βάζουν το κεφάλι τους στη φωτιά και το ξέρετε…».
- «Ας κάνουν ό,τι θέλουν. Πάρτε το είδηση, εμένα δεν με αγγίζει ο μύθος της «νέας γενιάς».

Υπερασπίζομαι στη συνέχεια τους φοιτητές που αγωνίζονται κατά της χούντας «παίζοντας και συχνά χάνοντας της ζωή και την καριέρα τους».
- «Είμαι εναντίον του “προετοιμασμένου ηρωισμού”. Οι ακούσιοι ήρωες είναι ιδανικές περιπτώσεις. Ο “προετοιμασμένος ήρωας” είναι ο μελλοντικός δυνάστης…» θα απαντήσει.

Για τον Θεοδωράκη η άποψή του είναι πως «εκείνον τον ακούνε μέσα σε ένα κομφούζιο πολιτικής, εμένα όμως όχι».

Και για το χουντικό καθεστώς: «Δεν υπερασπίζομαι την σημερινή κατάσταση αλλά εγώ τουλάχιστον σ’ αυτόν το τόπο κυκλοφορώ και μιλώ ελεύθερα, γιατί την ελευθερία μου δεν την εξαρτώ από πολιτικά σχήματα. Είμαι εσωτερικά ελεύθερος. Άλλωστε εδώ δεν έχουμε τα αφόρητα καθεστώτα της Χιλής η της Σοβιετικής Ενώσεως…»

Του επισημαίνω ότι τον έχει αφήσει ανέγγιχτο η λογοκρισία της χούντας. Παραθέτω ολόκληρη την απάντηση που έχει το ενδιαφέρον της:

«Η λογοκρισία είναι ηλίθιος θεσμός. Όμως δεν θίγει την ουσιαστική Τέχνη. Εμένα δεν με θίγει, γιατί δεν εφάπτεται με το έργο μου, γιατί δεν μιλώ με συνθήματα. Ίσως δεν ξέρετε πως έχω διαμαρτυρηθεί και παλαιότερα και πρόσφατα για το θέμα της λογοκρισίας. Επί Καραμανλή μου είχαν απαγορεύσει το τραγούδι μου Ήταν που λέτε μια φορά όπου ήταν ένας βασιλιάς, καλό ανθρωπάκι…. Γιατί ζητάτε από τη σημερινή κυβέρνηση να καταργήσει κάτι που το βρήκε έτοιμο και δεν το κατασκεύασε;»

Λόγια που δεν ήταν εύκολο να τ’ ακούει ένας 29χρονος αριστερός μέσα στη δικτατορία, όπως δεν ήταν εύκολο να κατανοήσει και τη φράση του «κάνω τραγούδια για όλο τον κόσμο που να μη τα τραγουδά όλος ο κόσμος»…

Υπάρχει κάτι ακόμα σε αυτή τη συνέντευξη που με κάνει να νιώθω άβολα και που σίγουρα δεν θα υπέγραφα σήμερα, διότι το θεωρώ ανεπίτρεπτο και δημοσιογραφικά και ηθικά: Στο τέλος ορισμένων απαντήσεων, στο γραφείο μου πια και γράφοντας το τελικό κείμενο, σχολίασα απαξιωτικά τα λεγόμενά του, χωρίς να του δώσω την ευκαιρία να απαντήσει και τον ειρωνεύτηκα γράφοντας για τη «γνωστή παγκοσμίως παχουλή φιγούρα».

Ακόμα και σήμερα δεν συμφωνώ με τη στάση που κράτησε κάποιες στιγμές εκείνη την τραγική για τη χώρα εποχή. Ίσως και ο ίδιος να είχε μετανιώσει για κάποιες απόψεις του. Ποιος θα αρνηθεί όμως ότι, εκτός από το τεράστιο μουσικό του έργο, υπήρξε ένας ελεύθερος άνθρωπος, ένα ανεξάρτητο πνεύμα, δημιούργησε το αξεπέραστο Τρίτο Πρόγραμμα, το εξαιρετικό περιοδικό Τέταρτο, συγκρούστηκε με αυλικούς του φίλου του Κωνσταντίνου Καραμανλή, τους οποίους κατήγγειλε και δημόσια, δίχως να υπολογίζει αξιώματα και θέσεις; Και πάντως τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν πιο ακέραιος από κάποιους «αντιστασιακούς» καλλιτέχνες και μη.

Σαν επίλογος: Πέρασε πολύς καιρός μετά τη συνέντευξη, έπεσε η χούντα και ο Χατζηδάκις δίνει μεγάλη συναυλία στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά.
Ο διευθυντής των ΝΕΩΝ, Γιάννης Καψής, μου αναθέτει να την καλύψω.
Στην πόρτα του θεάτρου στέκεται ο Χατζηδάκις και μόλις με βλέπει σηκώνει το χέρι: « Όχι, εσείς κύριε δεν θα μπείτε.» Του εξηγώ ότι το θέμα δεν είναι προσωπικό, ότι η πρόσβαση για εκπρόσωπο εφημερίδας δεν μπορεί να απαγορευτεί.

Ανένδοτος ο Μάνος: «Δική μου είναι η συναυλία και σας απαγορεύω να
την παρακολουθήσετε.» Παρεμβαίνει η καλή μου φίλη Μαρία Φαραντούρη, μήπως και τον μεταπείσει. Τίποτα. Τηλεφωνώ στον Καψή που επιστρατεύει τον αξέχαστο φίλο και σπουδαίο δημοσιογράφο Γιώργο Πηλιχό, που σπεύδει στον Πειραιά και καλύπτει την εκδήλωση. Δεν θυμάμαι πόσες μέρες πέρασαν και παίρνω στην εφημερίδα επιστολή του Χατζηδάκι σε χαρτί με λογότυπο του Τρίτου Προγράμματος. Μού ζητάει μεγαλόψυχα συγνώμη για τη συμπεριφορά του στη συναυλία, αλλά, συμπληρώνει, «πρέπει να παραδεχτείτε κι εσείς ότι με προσβάλατε με τα σχόλιά σας στη συνέντευξη».

Το παραδέχτηκα τότε, το παραδέχομαι τώρα και δημόσια!


protagon.gr

Μάνος Χατζιδάκις: 17 χρόνια χωρίς τον «αστό επαναστάτη»


Συμπληρώθηκαν 17 χρόνια από τον θάνατο του μεγαλύτερου ίσως Έλληνα μουσικοσυνθέτη, του Μάνου Χατζιδάκι, του ανθρώπου που κατάφερε «να μετατρέψει τα πάθη του σε μουσική». Ο Χατζιδάκις γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου του 1925 και πέθανε στις 15 Ιουνίου του 1994.

Με τον θάνατο του η Ελλάδα δεν έχασε μόνο μια μουσική ιδιοφυία αλλά και έναν σπουδαίο επαναστάτη. Έναν πραγματικό "Πολίτη". Έναν δημιουργό που η επαναστατική του φιλοσοφία ήταν στάση ζωής. Αυτή η επαναστατική θεώρηση τον έκανε να τα βάζει με όλους και με όλα τα κακώς κείμενα της μονίμως πάσχουσας ελληνικής κοινωνίας.

Αυτός που αυτοπροσδιορίζοταν ως «φιλελεύθερος αστός» και στενός φίλος του Κωνσταντίνου Καραμανλή ήταν θερμός υποστηρικτής όλων των μειοψηφιών και των καταπιεσμένων.

Ο ίδιος έλεγε: "Δεν είναι το τραγούδι μου απλοϊκό κι ευχάριστο σαν το τενεκεδένιο σήμα μιας πολιτικής παράταξης ή ενός αθλητικού συλλόγου. Δεν κολακεύει τις συνήθειές σας ούτε και διασκεδάζει την αμηχανία σας, την οικογενειακή σας πλήξη ή την ερωτική σας ανεπάρκεια. Δεν είναι το τραγούδι μου μονόφωνη αρτηρία ούτε μια πολυφωνική και λαϊκή υστερία. Είναι μια μυστική πηγή, μια στάση πρέπουσα και ηθική απέναντι στα ψεύδη του καιρού μας, ένα παιχνίδι ευφάνταστο μ' απρόβλεπτους κανόνες, μια μελωδία απρόσμενη που γίνεται δική σας, δεμένη αδιάσπαστα με άφθαρτες λέξεις ποιητικές και ξαναγεννημένες"...

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΕ ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ

Γεννήθηκα στις 23 του Οκτώβρη του 1925 στην Ξάνθη τη διατηρητέα κι όχι την άλλη τη φριχτή που χτίστηκε μεταγενέστερα από τους εσωτερικούς της ενδοχώρας μετανάστες. Η συνύπαρξη εκείνο τον καιρό ενός αντιτύπου της μπελ-επόκ, με αυθεντικούς τούρκικους μιναρέδες, έδιναν χρώμα και περιεχόμενο σε μια κοινωνία-πανσπερμία απ' όλες τις γωνιές της Ελλαδικής γης, που συμπτωματικά βρέθηκε να ζει σε ακριτική περιοχή και να χορεύει τσάρλεστον στις δημόσιες πλατείες.

Σαν άνοιξα τα μάτια μου είδα με απορία πολύ κόσμο να περιμένει την εμφάνισή μου (το ίδιο συνέχισα κι αργότερα να απορώ σαν με περίμεναν κάπου καθυστερημένα να φανώ). Η μητέρα μου ήταν από την Αδριανούπολη, κόρη του Κωνσταντίνου Αρβανιτίδη, και ο πατέρας μου απ' την Μύρθιο της Ρεθύμνου, απ' την Κρήτη. Είμαι ένα γέννημα δύο ανθρώπων που καθώς γνωρίζω δεν συνεργάστηκαν ποτέ, εκτός απ΄ την στιγμή που αποφάσισαν την κατασκευή μου. Γι' αυτό και περιέχω μέσα μου χιλιάδες αντιθέσεις κι όλες τις δυσκολίες του Θεού. Όμως η αστική μου συνείδηση, μαζί με τη θητεία μου την λεγόμενη «ευρωπαϊκή», φέραν ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Προσπάθησα όλον το καιρό που μέναμε στην Ξάνθη να γνωρίσω σε βάθος τους γονείς μου και να εξαφανίσω την αδελφή μου. Δεν τα κατάφερα, ούτε το ένα ούτε το άλλο.

Έτσι μετακομίσαμε το '32 στην Αθήνα όπου δεν στάθηκε δυνατόν να λησμονήσω την αποτυχία μου. Άρχιζα να ζω και να εκπαιδεύομαι στην πρωτεύουσα ενώ παράλληλα σπούδαζα τον έρωτα και την ποιητική λειτουργία του καιρού μου. Έλαβα όμως την "αττική παιδεία" όταν στον τόπο μας υπήρχε και Αττική και Παιδεία. Μ' επηρεάσανε βαθιά ο Ερωτόκριτος, ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, το Εργοστάσιο του Φιξ, ο Χαράλαμπος του «Βυζαντίου», το υγρό κλίμα της Θεσσαλονίκης και τα άγνωστα πρόσωπα που γνώριζα τυχαία και παρέμειναν άγνωστα σ' όλα τα χρόνια τα κατοπινά.

Στην κατοχική περίοδο συνειδητοποίησα πόσο άχρηστα ήτανε τα μαθήματα της Μουσικής, μια και μ' απομάκρυναν ύπουλα απ' τους αρχικούς μου στόχους που ήταν να επικοινωνήσω, να διοχετευθώ και να εξαφανιστώ, γι' αυτό και τα σταμάτησα ευθύς μετά την Κατοχή. Έτσι δεν σπούδασα σε Ωδείο και συνεπώς εγλύτωσα απ' το να μοιάζω με τα μέλη του Πανελληνίου Μουσικού Συλλόγου.

Έγραψα ποιήματα και πολλά τραγούδια, και ασκήθηκα ιδιαίτερα στο να επιβάλλω τις απόψεις μου με δημοκρατικές διαδικασίες, πράγμα που άλλωστε με ωφέλησε τα μέγιστα σαν έγινα υπάλληλος τα τελευταία χρόνια. Απέφυγα μετά περίσσιας βδελυγμίας ότι τραυμάτιζε το ερωτικό μου αίσθημα και την προσωπική μου ευαισθησία.

Ταξίδεψα πολύ και αυτό με βοήθησε ν' αντιληφθώ πώς η βλακεία δεν ήταν αποκλειστικόν του τόπου μας προϊόν, όπως περήφανα ισχυρίζονται κι αποδεικνύουν συνεχώς οι έλληνες σωβινιστές και της εθνικοφροσύνης οι εραστές. Παράλληλα ανακάλυψα ότι τα πρόσωπα που μ' ενδιαφέρανε έπρεπε να ομιλούν απαραιτήτως ελληνικά, γιατί σε ξένη γλώσσα η επικοινωνία γινότανε οδυνηρή και εξαφάνιζε το μισό μου πρόσωπο.

Το '66 βρέθηκα στην Αμερική. Έμεινα κι έζησα εκεί κάπου έξι χρόνια, τα χρόνια της δικτατορίας, για λόγους καθαρά εφοριακούς - ανεκαλύφθη πως χρωστούσα τρεισήμισι περίπου εκατομμύρια στο δημόσιο. Όταν εξόφλησα το χρέος μου επέστρεψα περίπου το '72 και ίδρυσα ένα καφενείο που το ονομάσαμε Πολύτροπον, ίσαμε τη μεταπολίτευση του '74, όπου και τόκλεισα γιατί άρχιζε η εποχή των γηπέδων και των μεγάλων λαϊκών εκτονώσεων. Κράτησα την ψυχραιμία μου και δεν εχόρεψα εθνικούς και αντιστασιακούς χορούς στα γυμναστήρια και στα γεμάτα από νέους γήπεδα. Κλείνοντας το Πολύτροπο είχα ένα παθητικό πάλι της τάξεως περίπου των τρεισήμισι εκατομμυρίων - μοιραίος αριθμός, φαίνεται, για την προσωπική μου ζωή.

Από το '75 αρχίζει μια διάσημη εποχή μου που θα την λέγαμε, για να την ξεχωρίσουμε, υπαλληλική, που μ' έκανε ιδιαίτερα γνωστό σ' ένα μεγάλο και απληροφόρητο κοινό, βεβαίως ελληνικό, σαν άσπονδο εχθρό της ελληνικής μουσικής, των ελλήνων μουσικών και της εξίσου ελληνικής κουλτούρας. Μέσα σ' αυτή την περίοδο και ύστερα από ένα ανεπιτυχές έμφραγμα στην καρδιά, προσπάθησα πάλι, ανεπιτυχώς είναι αλήθεια, να πραγματοποιήσω τις ακριβές καφενειακές μου ιδέες πότε στην ΕΡΤ και πότε στο Υπουργείο Πολιτισμού , εννοώντας να επιβάλω τις απόψεις μου με δημοκρατικές διαδικασίες.

Και οι δύο όμως τούτοι οργανισμοί, σαθροί και διαβρωμένοι από τη γέννησή τους, κατάφεραν να αντισταθούν επιτυχώς και, καθώς λεν, να με νικήσουν «κατά κράτος». Παρ΄ όλα αυτά, μέσα σε τούτον
τον καιρό γεννήθηκε το Τρίτο κι επιβλήθηκε στη χώρα.

Και τώρα καταστάλαγμα του βίου μου μέχρι στιγμής είναι :

Α δ ι α φ ο ρ ώ για την δόξα. Με φυλακίζει μες στα πλαίσια που καθορίζει εκείνη κι όχι εγώ.

Π ι σ τ ε ύ ω στο τραγούδι που μας αποκαλύπτει και μας εκφράζει εκ βαθέων, κι όχι σ' αυτό που κολακεύει τις επιπόλαιες και βιαίως αποκτηθέντες συνήθειές μας.

Π ε ρ ι φ ρ ο ν ώ αυτούς που δεν στοχεύουν στην αναθεώρηση και στην πνευματική νεότητα, τους εύκολα «επώνυμους» πολιτικούς και καλλιτέχνες, τους εφησυχασμένους συνομήλικους, την σκοτεινή και ύποπτη δημοσιογραφία καθώς και την κάθε λογής χυδαιότητα. Έτσι κατάφερα να ολοκληρώσω την τραυματισμένη από την παιδική μου ηλικία προσωπικότητα, καταλήγοντας να πουλώ «λαχεία στον ουρανό» και προκαλώντας τον σεβασμό των νεωτέρων μου μια και παρέμεινα ένας γνήσιος Έλληνας και Μεγάλος Ερωτικός.

[Το κείμενο είναι από την εξαιρετική, επίσημη ιστοσελίδα του Μάνου Χατζιδάκι http://www.hadjidakis.gr/homeweb.htm ]

Δείτε απόσπασμα από ένα σπάνιο ντοκουμέντο της Γαλλικής τηλεόρασης. Ο Μάνος Χατζιδάκης τραγουδάει μαζί με την Μελίνα Μερκούρη τον "κυρ Αντώνη".
---------

Σχόλιο:

Ο Μάνος, ναι ο γνωστός για το κουσoύρι του, Μάνος Χατζηδάκης, υπήρξε ένα πρότυπο "ανδρισμού" με όλη τη σημασία της έννοιας... Που δεν μετριέται με τον "καβάλο", αλλά με τη στάση μας απέναντι στη ζωή, σαν πολίτες και συνάνθρωποι. Παραφράζοντας, μου θυμίζει μιαν ατάκα που δεν θυμάμαι σε ποιόν ανήκει αλλά είναι πραγματικά σοφή: "Oι άνδρες δεν βρήκαν πιο βρόμικο σημείο της γυναίκας για να αποθέσουν τη τιμή τους: το πράμα της" !!!!!

@radical30