Υπάρχει και άλλη όψη...

Ολα τα στοιχεία βεβαιώνουν ότι οι πολίτες έχουν πλήρως κατανοήσει την κατάρρευση του οικονομικού μοντέλου της προηγούμενης τριακονταετίας.

Γνωρίζουν ότι το κράτος - πατερούλης έχει τελειώσει, ότι πλέον δεν έχει και δεν μπορεί και
ότι από εδώ και πέρα θα ζητάει ολοένα και περισσότερα παρά θα δίνει. Οπως επίσης έχουν καταλάβει ότι δεν μπορεί να συντηρηθεί η υπερκαταναλωτική ανέμελη κοινωνία των προηγούμενων δεκαετιών.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι των πολιτών λαμβάνουν μέτρα, αναπροσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους, αλλάζουν συνήθειες, περιορίζουν τα έξοδά τους και γενικώς αναμένουν και προνοούν για τα χειρότερα. Δεν είναι τυχαίο ότι κυκλοφορούν λιγότερα αυτοκίνητα, ότι η χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς είναι εντατικότερη ή ότι ακόμη και στα εύπορα σπίτια οι νοικοκυρές ξαναμπήκαν στην κουζίνα και μαγειρεύουν.

Επίσης δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο το γεγονός ότι οι άνθρωποι ξαναμαζεύονται στα σπίτια, ότι διασκεδάζουν απλά, ότι προτιμούν την καλή παρέα ή το πικ- νικ στην εξοχή από την ταβέρνα. Ακόμη ότι δεν διστάζουν να αξιοποιήσουν παραμελημένα κτήματα, να αναβιώσουν ξεχασμένους κήπους, να ξανακαλλιεργήσουν τη γη ή να κάνουν δουλειές που μέχρι πρότινος περιφρονούσαν.

Κακά τα ψέματα οι πολίτες διαισθητικά προσαρμόζουν την κατανάλωσή τους σε χαμηλότερα επίπεδα, κάποιοι θεωρητικοποιούν τη δυστυχία και άλλοι απλώς ανακαλύπτουν τα αγαθά του λιτού βίου. Σε κάθε περίπτωση η πλειονότητα των πολιτών δεν αδρανεί. Λαμβάνει μέτρα και πρόνοιες, προσπαθεί να ελέγξει κατά το δυνατόν τις συνέπειες της εισοδηματικής κατάρρευσης και μαζί διαμορφώνει νέα ήθη και νέες πεποιθήσεις. Κάτι που τα κόμματα δεν αντιλαμβάνονται και οι δημοσκόποι δεν μπορούν να μετρήσουν.

Η κρίση αλλάζει την ελληνική κοινωνία. Και αξιακά όχι κατ' ανάγκην προς το χειρότερο. Νέες αξίες θα αναδείξει η κρίση, νέα ήθη, νέες συμπεριφορές θα προκύψουν και μαζί νέες μορφές συλλογικής δράσης θα ανακαλύψει η ελληνική κοινωνία.

Είναι αυτή η άλλη πλευρά της κρίσης, που για την ώρα παραμένει αδιερεύνητη και αναξιολόγητη.


Το Βήμα