Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ (ρεπορτάζ)

Ουόλτ Ντίσνευ: «Το Χόλλυγουντ έχει διαβρωθεί από κομουνιστές»

1941. Σχεδιαστές και τεχνικοί κινουμένων σχεδίων κατεβαίνουν σε απεργία.

Την επόμενη μέρα, ο Ουόλτ Ντίσνεϋ, ο «πατέρας» και δημιουργός του Μίκυ, δημοσιεύει στο περιοδικό Variety, την πρώτη δήλωσή του ενάντια στον «κομμουνιστικό κίνδυνο». Ο Ντίσνεϋ στο άρθρο του καταγγέλλει ότι το Χόλυγουντ έχει διαβρωθεί από κομμουνιστές. Ιδρύει τον οργανισμό MPA, τη «Συμμαχία για τη διατήρηση του αμερικανικού ιδεώδους» (Motion Picture Alliance for the Preservation of American Ideals) και προωθεί μία λίστα με απαγορεύσεις στους δημιουργούς, για να αποφευχθούν τα «κόκκινα μηνύματα» στις ταινίες.

«Μην αμφισβητείτε την ελεύθερη αγορά», «Μην αμφισβητείτε τον πλούτο», «Μην προβάλλετε τη συλλογικότητα σαν αρετή», είναι μερικές από τις υποδείξεις προς του εργαζομένους του.

Έξι χρόνια μετά, δημιουργείται η πρώτη Μαύρη Λίστα του Χόλυγουντ. Δέκα σεναριογράφοι και σκηνοθέτες απολύονται, με την κατηγορία ότι προβάλλουν μέσα από τις δημιουργίες τους τις ιδέες του κομμουνιστικού κόμματος.
Οι «Δέκα του Χόλυγουντ», αρνούνται να καταθέσουν στην Επιτροπή Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων του Κογκρέσου.

Την επόμενη μέρα, κάτω από τις πιέσεις του Ουόλτ Ντίσνεϋ, οι κινηματογραφικές εταιρίες εκδίδουν κοινή ανακοίνωση: δεν αμφισβητούνται τα νόμιμα δικαιώματα των Δέκα, όμως η πράξη τους ήταν επιζήμια για τους εργοδότες τους και τους κατέστησε άχρηστους για την κινηματογραφική βιομηχανία. Δεσμεύονται να μην επαναπροσλάβουν κανέναν κομμουνιστή, εκτός αν πρώτα υπογράψει δήλωση αποκήρυξης του κομμουνισμού.

Σύντομα, η Μαύρη Λίστα αρχίζει να διευρύνεται. Είναι η εποχή του διαβόητου γερουσιαστή Τζόζεφ Μακάρθι. Με μία απλή υποψία ότι κάποιος μπορεί να είχε σχέση με το κομμουνιστικό κόμμα, αρκεί για να προστεθεί το όνομά του στη Λίστα. Ηθοποιοί, κινηματογραφιστές, σκηνοθέτες και τεχνικοί απολύονται κατά εκατοντάδες και εξοντώνονται επαγγελματικά και προσωπικά.

Σύντομα, μια συμμετοχή σε διαδήλωση, ή ακόμα και μια ερωτική σχέση με κάποιον δηλωμένο κομμουνιστή, φτάνει για να καλέσουν κάποιον ενώπιον της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων. Εκεί, ζητείται από τον κατηγορούμενο να καταγγείλει συναδέλφους του, για να αποδείξει ότι δεν είχε σχέση με το κομμουνιστικό κόμμα.

Πολλοί ενδίδουν, για να μην καταστραφούν επαγγελματικά. Ο ελληνικής καταγωγής σκηνοθέτης Ελίας Καζάν , καταγγέλλει τον Ζυλ Ντασέν ως μ
έλος του κομμουνιστικού κόμματος. Ο Ντασέν, αναγκάζεται να φύγει από τις ΗΠΑ.

Ο στιγματισμός του Ελία Καζάν θα διαρκέσει μέχρι το τέλος της ζωής του.
Στην απονομή του τιμητικού όσκαρ για το σύνολο του έργου του το 1999, ένας αριθμός συναδέλφων του θα φύγουν από την αίθουσα ως ένδειξη περιφρόνησης.

Ονόματα-θρύλοι του Χόλυγουντ, όπως ο Τσάρλυ Τσάπλιν και ο Όρσον Γουέλς, αναγκάζονται να αυτοεξοριστούν στην Ευρώπη για να μην καταθέσουν εναντίον συναδέλφων τους. Ένας μεγάλος αριθμός καλλιτεχνών βυθίζεται στην ανεργία
και η καριέρα τους καταστρέφεται για πάντα.

Η Μαύρη Λίστα του Χόλυγουντ θα λάβει τέλος οριστικά το 1962, μετά από τις δικαστικές προσπάθειες του ραδιοφωνικού παραγωγού Τζον Χένρυ Φοκ.

Με τη στήριξη μεγάλων παραγόντων του Χόλυγουντ, όπως ο Άλφρεντ Χίτσκοκ, τολμά να μηνύσει τις αντισυνταγματικές πρακτικές του Κογκρέσου.
Οι συνάδελφοί του θεωρούν την προσπάθεια του ανέλπιδη, καθώς η κυριαρχία της Επιτροπής φαίνεται αδύνατο να αμφισβητηθεί. Με την επιτυχία της δίκης όμως, έρχεται το τέλος της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων που είχε καταστρέψει εκατοντάδες ζωές.

ΠΗΓΗ: ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ